20. yüzyıl mimarisinin New York Beşlisi diğer adıyla Beyazlar akımı çerçevesinde tasarlanmış yapı Amerika’nın Pensilvanya eyaletinde bulunuyor. Atheneum, New Harmony, Pensilanya’da tarihi bir şehrin ziyaretçilerine yönelik ve birtakım kültürel etkinlikler için Richard Meier tarafından tasarlanmış bir yapı.

New York Beşlisi / Beyazlar (New York Five / Whites): Richard Meier öncülüğünde başlayan 20. yüzyılın rasyonel mimari akımlarından biridir. Geometrik tasarımı ve beyaz renk kullanımını (idealler) esas alan bu akım Richard Meier’in etkisi altında kalan John Hedjuk, Peter Eisenman, Charles Gwathmey ve Micheal Graves’in de katılmasıyla New York Beşlisi adını almıştır.

© Ezra Stoller/ESTO

Yapıda vurgulanmak istenen, eğer işin içinde insan varsa ideallerin bozulabileceği. Yapının beyazlığı ve geometrisi ideali niteliyor; fakat giriş kısmı gibi bazı kısımlarda bu ideallerden bazı sapmaların olduğunu gözlemliyoruz. Bu sapmalar Meier’in fonksiyonu olmayan duvarları, camdan içeri giren ve beyazlığı bozan gri lekeleri -gölgeler, yer yer kıvrımlı duvarları ve yapının belirli aksının dışında ilerleyen duvarları gibi ögelerle anlatılmış. Aynı zamanda Meier yapıda yer alan sergi salonlarının ölçekleriyle oynarak yapının ‘sıkıcı’ etkisini üstünden atmasını ve bu salonların ve yapının canlı kalmasını amaçlamış.

© Ezra Stoller/ESTO

Ziyaretçiler botla bu tarihi şehre ulaşıyor ve bir patika ziyaretçileri binanın bulunduğu alana yönlendiriyor. Buradan itibaren ziyaretçileri içeri davet eden ve tüm bina boyunca ilerleyen bir rampa mevcut.

Atheneum’un iç sirkülasyonu da tavandaki açıklıkla aydınlanmış rampa sistemiyle sağlanmış. 3. kattaki sergi salonuna ulaşan kullanıcı geçtiği veya geçeceği rotayı iç yarıklar ve yapının esas mekanlarını çerçeveleyen pencereler sayesinde buradan tekrar gözlemleyebiliyor. Yapıdan şehre manzaralar da birtakım yapı elemanlarıyla çerçevelenmiş. Burada mimarın amaçladığı yapının içindeki kullanıcın şehirle ilgili anlık görüntülerini ve buna bağlı olarak şehri algılayışına yön vermek.

Aksonometrik Çizim

Çatı terasında kullanıcı kendisini şehirle karşı karşıya buluyor. Bu küçük alan şehrin panoramik manzarasının gözlemlenmesine olanak sağlıyor. Buradan sonra 2. bir rampa kullanıcı aşağıya yönlendiriyor. Yer yer basamaklı olan bu rampa sistemi, tüm iç mekan dolaştırılmış ve çatı terasını deneyimlemiş olan kullanıcı yapının dışına, New Harmony şehrine yönlendiriyor.

© Ezra Stoller/ESTO

Yapının mimarısı aslen Amerika’nın önemli idealist topluluklarına tarihsel bir yolculuk niteliğinde düşünülmüş. Meier Atheneum’u esas aldığı prensipleri gösteren bina olarak nitelendiriyor.