Bangladeş’te deniz seviyesi hızlı bir şekilde yükselmektedir.  Kötü hava koşulları ve yükselen deniz seviyesi bir çok insanı yerlerinden etmektedir. Yaz boyu yağan Muson yağmurları hayatı durdurmaktadır. Ülkenin büyük bir bölümü haziran-ekim aylarında su altında kalır. İklim değişikliğine de bağlı olarak  Bangladeş’in önemli bir bölümünün önümüzdeki yıllar içerisinde su altında kalması bekleniyor. Dünya üzerindeki en yüksek nüfus yoğunluğuna sahip olan bölgelerinden biri olarak, sağlık, temiz su ve ilaç gibi önemli hayatı ihtiyaçlarla ilgili büyük sorunlar yaratmaktadır.

Dünyanın farklı yerlerinde buna benzer çözümler ve sorgulamalar olmuştur. Örneğin Venedik, şehir sular altında hayatını sürüyor ve temel ulaşım yolu, gondollar. Şehrin çoğunu yılın bazı dönemlerinde su altında kalmasına rağmen hayat devam edebiliyordu.

© Andy Maser

Bangladeş’te durum Avrupa ülkelerinden farklıydı. Son yıllar içerisinde iklim mültecisi olarak bir çok aile bölgeden ayrılmaya başlamış durumda. Bölgedeki insanlar sudan uzak iç bölgelere yönelmekteydi. Çocuklar eğitimlerine devam edemiyor ve insanlar çalışamıyordu.

Shidhulai Swanirvar Sangstha isimli bir sivil toplum kuruluşunun  desteği ile bölgenin iklim değişikliğine karşı dirençli hale gelmesine yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Bu proje okulları ve kamusal merkezleri su üzerinde hareket ettirebilmekti.

© Abir Abdullah and Mohammed Rezwan/Shidhulai Swanirvar Sangstha

Bangladeş’te yapılan proje ile ilgili iki önemli nokta vardı: Yükselen su seviyesi ve korunması gereken tehlike altındaki kuru arazi. Bölge fiziksel ve sosyal olarak değerlendirilerek karar verilmeliydi. Proje yürütücüsü Mohammed Rezwan, yerel sorunlar için yerel çözümler geliştirilmesi gerektiğine inanıyordu. Değerler, kültürler, gelenekler ve öncelikler her yere özgüdür; kriz zamanında hassas bir yaklaşım gerektiren konulardır. Süreçte, Bangladeş’in kültürünün ve tarihinin su taşımacılığının yerinin önemine odaklanıldı. Onu tehdit eden unsur aynı zamanda onu kurtaracak olan çözüm yoluydu. Bu bağ ve geçmişten gelen miras değerlendirilmeliydi.

Projenin ilk adımı olacak olan yüzen okul ve kamusal alanlar için bir alışma süreci ve güven gerekmekteydi. Rezwan, tanıdık ve geleneksel araçları kullanmanın doğru olacağına karar vermişti. Tekneler, Rezwan tarafından muson mevsimi boyunca güvenli ve emniyetli olacak ve internete bağlanabilen bir dizüstü bilgisayar, küçük bir kütüphane, bataryalar ve güneş lambaları içeren gemideki ekipmanları koruyacak şekilde tasarlandı. Teknelerde çocukların temel eğitimleri verilmesi dışında, yetişkinlere de koşullarla ilgili eğitim verilmesi planlandı.

© Katia Nicolova

Gerçekleşmiş olan proje kapsamında; çocuklar teknedeki güneş panellerinde sağlanan enerji ile çalışan bilgisayarları öğreniyor ve eğitimlerine devam etmiş oluyorlar. Geceleri ise yetişkinler iklim değişikliğine karşı nasıl sürdürülebilir tarım yapabileceklerine dair eğitimler alıyorlar. Yüzen çiftliklerde sele dayanıklı mahsullerin nasıl dikileceği anlatılıyor.

Rezwan, yeni tarım  teknikleri öğreterek, yüzen tarım arazileri oluşturulması konusunda da çalışmalar koyulmuştu. Su yüzeyinde koşullara adapte olabilecek sürdürülebilir çiftlikler kurulacaktı. Çiftliklerde tarım, balıkçılık gibi faaliyetler yapılırken aynı zamanda karada yaptıkları tarım ve hayvancılık faaliyetlerini de daha korunaklı bir şekilde su üzerinde uygulamalarına bir imkan sağlamış olmaktadır.

© Katia Nicolova

Su yükselmesi ya da yüksek oranda yağmur yağdığı dönemlerde ekinlere zarar gelmeyecek ve çiftçinin bu durumdan mağdur olması da engellenmiş olacaktır. Yaklaşımlar Bangladeş’in yaşam tarzın çok uygundu.

Son olarak, bu konuyla ilgili izlenmesi gerektiğini düşündüğüm bir eser olarak: Justin DeShields’in 2017 yılında çektiği Adaptasyon: Bangladeş’te Deniz Yükselirken / Adaptation: Bangladesh Sea Level Rise isimli kısa film. Filmde antropolog Alizé Carrére, koşullardan dolayı umuttan yoksun kalınmaması gerektiğini göstermektedir.

Filmin fragmanı:

Adaptasyon: Bangladeş’te Deniz Yükselirken / Adaptation Bangladesh Sea Level Rise (12′, Bangladeş, ABD, 2017, Yönetmen: Justin DeShields)

http://www.surdurulebiliryasamfilmfestivali.org/filmler/adaptasyon-bangladeste-deniz-yukselirken-adaptation-bangladesh-sea-level-rise/