© James Taylor-Foster

Aldo Rossi tarafından 1995 yılında tasarlanan Bonnefantenmuseum, Hollanda’nın Maastrich şehrinde yer alan bir güzel sanatlar müzesi. Bölge halkı tarafından ‘Seyir Fabrikası’ olarak da adlandırılan müze, şehrin en ikonik yapılarından bir tanesi. Tarihi 1884 yılına dayanan müze, orijinal olarak Bonnefantenklooster isimli eski bir manastırda bulunuyormuş. Müze, 1995 yılında yeniden inşa edilerek şu anda bulunduğu ‘Ceramique’ adı verilen eski endüstriyel bir yerleşim bölgesine taşınmış.

© Flickr – Jim Forest

1990’lı yılların başında, Maastrich’in içinde bulunduğu Limburg Eyaleti müzenin yeniden inşası için 40 milyon € değerinde bir yatırım yapmış. Müze direktörü Alexander van Grevenstein, Aldo Rossi’nin yaratıcılığı ve görsel dilinin müzenin yapısıyla uyacağını düşündüğü için bu proje için en uygun mimarın Rossi olacağını düşünmüş.

Rossi’nin tasarımı, Avrupa’nın kültürel tarihini yansıtan sade bir yapıya sahip. Projenin açık ve geleneksel bir yapısı var. Rossi’nin mekansal kurgusu merkezi bir merdiveni çevreleyen kanatların içine yerleştirilmiş; yukarıdan ve yanlardan aydınlatılan bir dizi galeriler olarak tanımlanabilir.

Maket / ©Wikimedia – Kleon3

Rossi’nin hacim organizasyonu toplam üç parçadan oluşuyor: ana müze binası, silindir şeklindeki kubbeli yapı ve ziyaretçilerin şehir manzarasını izlemesini sağlayacak bir taraça. Ana müze binası E şeklinde, simetrik bir plan düzlemine sahip. Yapının 3 kolu nehir yatağına bakıyor ve ortadaki kol silindir kuleye dokunuyor. Ana binada tuğla, taş ve ahşap gibi yerel malzemeler kullanılmış. Cephe duvarlarında ağır ve opak malzemeler kullanılmış olsa da bu cepheler oldukça geçirgen bir yapıya sahip ve galeri alanlarının doğal olarak aydınlanmasını sağlıyor.

Güneş ışığı tasarım sürecinde Aldo Rossi’nin en önem verdiği unsurlardan biri olmuş. Ön ve yan cephelerdeki duvarlar kapalı olsa da müzenin ana aksını oluşturan ana kanadın duvarları açık ve geçirgen olarak tasarlanmış. Duvarların üzerinde açılan diksörtgensel açıklıklar hem sergilenen sanat eserleriyle hem de müzenin içerisindeki ziyaretçi rotalarıyla ilişki kuruyor ve iç mekanda farklı bir hava yaratıyor. En temel sirkülasyon elemanı olan merkezi merdiven kütlesinin çatısı tamamen cam ile kaplanmış. Böylece bu mekan bir iç mekandan ziyade üstü kapatılmış bir sokak izlenimi yaratıyor.

© James Taylor-Foster

Bonnefantenmuseum’un merdiveni, Rossi’nin en belirgin mimari dokunuşu. Rossi bu merdiveni ‘dünya ile bağlı’ olarak tanımlıyor. Rossi Portekiz’li bir şairden ilham almış ve bu merdiven ile Portekiz ve Hollanda arasındaki ilişkiyi vurgulamayı amaçlamış. Rossi bu merdivenin tasarımında Belçika’daki Montagne de Bueren’in merdivenlerinden de ilham almış.

© James Taylor-Foster

Uzun merdiven yapının iç mekan kurgusunu domine eden en temel unsurken, Bonnefantenmuseum’un dışarıdan bakıldığında en dikkat çekici parçası ise silindir şeklindeki kubbeli kulesi. Kule her ne kadar müzenin ana binasının bir parçası olsa da, görsel olarak müzenin kalanından ayrı olarak algılanıyor. Çinko kaplı kule müzenin kalanına hakim olan pastel tuğla tonlarının arasında adeta parlıyor. Rossi, kulenin Avrupa’nın klasik mimari kuramına referans vermesini amaçlamış. Kule, özel olarak Alessandro Antonelli’nin San Gaudenzio Bazilika’sından ilham almış.

© James Taylor-Foster

Aldo Rossi, modernizmin tüm tarihi formlar tamamen terk edilmelidir anlayışına tamamen karşı çıkan bir mimar. Rossi’ye göre mimari içinde bulunduğu tarihi ve kentsel bağlama saygı duymalı ve kent dokusunu korumalı. Bu bağlamda Bonnefantenmuseum, Rossi’nin mimarlık anlayışının bir sembolü olarak değerlendirilebilir.

Bir asır sonra yeniden inşa edilen Bonnefantenmuseum, 1995 yılının Mart ayında açılmış. Açıldığı ilk 6 haftada 50,000’in üzerinde ziyaretçi alan müze, eski yerindeki ziyaretçi sayılarının oldukça üstüne çıkmış.