Manhattan’da Fifth Avenue’de yer alan Empire State Binası (Empire State Building), New York’un en görkemli yapıları arasında yer alıyor. 1931 yılında inşa edilen Empire State Binası’nın yüksekliği 381 metre. Anteniyle birlikte binanın yüksekliği 443 metreye çıkıyor. Bina inşa edildiği yıl Chrysler Binası’nı geçerek dünyanın en yüksek binası olmuştur ve 1972 yılında Dünya Ticaret Merkezi’nin tamamlanmasına kadar bu ünvanı elinde tutmuştur.

© Wikimedia Commons

Empire State Binası, yalnızca bir gökdelen değil. Yapının New York şehri ve Amerika için önemi oldukça büyük. 1931 yılında Amerika tarihinin en önemli ekonomik krizlerinden Büyük Buhran’ın (The Great Depression) ilk yıllarında inşa edilen yapı binlerce işçinin çalıştığı büyük bir ticari merkez olmuştur. Bu nedenle Empire State, Amerika ulusu için bir cesaret anıtı olarak görülür.

20. yüzyılın başlarında New York büyük bir kentsel büyüme sorunuyla karşı karşıya kalmıştı. Equitable Life Building’in 1915 yılında inşa edilmesiyle Manhattan’ın kentsel gelişiminin ne yönde olması gerektiği ve bina yükseklikleri büyük bir tartışma konusu oldu. Equitable Life Building 40 kat yüksekliğinde, kaldırımla arasında neredeyse hiç çekme mesafesi olmayan bir yapıydı. New York sokaklarının yüksek, korkutucu gökdelenlerle kaplanacağı ve sokakların güneş ışığından mahrum kalacağı düşünülüyordu. Bu endişeler sonucunda 1916 yılında 1916 Zoning Regulation isimli yasa tasarısı çıkarıldı. Bu düzenlemeye göre şehrin belirli bölümlerindeki yüksek yapılara belli çekme mesafesi kuralları getirildi. Bu yeni düzenlemeyle Art Deco stilindeki gökdelenlerin dünya genelinde yaygınlaşmasının önü açılmış oldu.

© Wikimedia Commons

New York valisi Alfred E. Smith ve partneri Jakob Raskop, şehrin önde gelen finansçıları ve iş adamları ile bir toplantı düzenledi. Smith ve Raskop, Amerika’nın içinde bulunduğu sıkıntılı durumun benzersiz bir yüksekliğe sahip bir ofis binası ile çözülebileceğine inanıyordu. Bu büyük ve ihtişamlı yapı Amerkalılara ilham ve güven verecekti. Bu toplantının sonucunda eski Waldorf-Astoria Oteli arazisini satın almak için para toplandı ve Empire State Binası’nın inşaatının ilk somut adımı atılmış oldu.

© Wikimedia Commons

Empire State Binası akılalmaz bir hızla inşa edildi. Konsept tasarımına 1929 yılının Eylül ayında başlanan yapı tam 20 ayda tamamlandı ve Mayıs 1931’de halka açıldı. Devasa yapının inşaatında 3500’ü aşkın işçi çalışmaktaydı. Şantiyedeki aktivitenin en yoğun olduğu dönemde Empire State günde bir kat yükseliyordu. Bu üretim standartlarına günümüz şartlarında bile ulaşmak neredeyse imkansız.

Yapı, Manhattan’ın granit taş zeminine oturan temelden yükselen 210 kolon ile ayakta tutuluyor. 102 katlı gökdelenin 365,000 tonluk ağırlığı 210 kolona bağlanan 50,000 çelik kiriş ile taşınıyor. Yapının cephesinde ise cam, tuğla ve kireçtaşı (limestone) kullanılmış.

© Wikimedia Commons

Empire State, ekonomik krize karşı bir çözüm olarak görüldüğü için yapının tasarımını üstlenen Shreve, Lamb & Harmon projelerinde olabildiğince çalışma alanı üretmeliydi. Yapının üzerinde bulunduğu arazi New York’ta diğer gökdelenlerin bulunduğu yapı adalarına göre neredeyse iki kat büyüklüğünde olduğu için, yapının mimarlarından William Lamb bolca ofis ve asansör alanına sahip bir temel kule tasarlayabildi. Yapının benzeri olmayan büyüklüğü ve yüksekliğine rağmen, Empire State Binası 1916 Zoning Regulation düzenlemelerine uygun olarak tasarlandı. New York’ta o ana kadar inşa edilen hiçbir yüksek yapı bunu başaramamıştı.

© Wikimedia Commons

Empire State Binası’nın dünyanın en yüksek yapısı ünvanını Chrysler Binası’nın elinden alması, bu iki yapının yıllar boyunca kıyaslanmasına neden oldu. Empire States, sayısal verilere bakıldığında Chrysler Binası’ndan üstün. Yapı, Chrysler Binası’na göre 62 metre daha uzun ve 186,000 metre kare daha fazla ofis alanına sahip. Ancak iki binanın estetik karşılaştırması için kesin bir yargıya varmak imkansız ve bu karşılaştırma günümüzde bile devam ediyor.

Her ne kadar Art Deco etkisiyle tasarlanmış olsa da, Empire States Binası oldukça yalın ve süsten uzak bire mimariye sahip (özellikle çok daha gösterişli duran Chrysler Binası ile karşılaştırıldığında). Ancak yapı tamamen süsten uzak tasarlanmamış. Kulenin girişinde bir çift beton kartal heykeli ziyaretçileri karşılıyor. Ayrıca bina yükseldikçe cephesinde bulunan alüminyum cephe elemanları göze çarpıyor.

© Wikimedia Commons

Empire State Binası günümüzde New York’un en önemli ve en çok ziyaret edilen ikonlarından biri olsa da, inşa edildiği dönemde Büyük Buhran’dan nasibini aldı. Bina tamamlandıktan sonra, yapının sahipleri yalnızca birkaç kiracı bulabildi. Bu nedenle yapıya “Empty State Building” (Boş Eyalet Binası) lakabı takıldı. Ülkedeki ekonomik buhranın bitmesiyle birlikle Empire State Binası da hak ettiği ilgiyi görmeye başladı ve yapı günde 15,000 işçiye ev sahipliği yapan bir sembole dönüştü. Her gün, binanın 86. katında bulunan seyir terası binlerce ziyaretçiyi ağırlıyor.