House VI

by arkitektuel
29 Mart
Ev
10718 Views

Mimar: Peter Eisenman

Yer: Cornwall, Connecticut, ABD

Yapım yılı: 1972-1975

House VI, New York Beşlisi* mimarlarından biri olan Peter Eisenman tasarımı, geleneksel konut yapısı olarak düşünülenin tam tersinin yaratıldığı bir yapı. Eisenman, evi Richard Frank için tasarlamış. Yapının tasarlandığı zamana göre ilginç bir gelişme aslında; bunun sebebi Frank çiftinin yalnızca mimari kuramlarla çalışan ve o zamanlar ‘kağıt mimari’ olarak anılan Peter Eisenman’ın çalışmalarına hayran kalıp talep etmesi bu konut tasarımını. Eisenman’a kuramlarını pratiğe dökmesi için bir şans verilmiş denebilir. Bunun sonucunda da Amerika’daki en meşhur, zor evlerden biri ortaya çıkmış.

*New York Beşlisi / Beyazlar (New York Five / Whites): Richard Meier öncülüğünde başlayan 20. yüzyılın rasyonel mimari akımlarından biridir. Geometrik tasarımı ve beyaz renk kullanımını (idealler) esas alan bu akım Richard Meier’in etkisi altında kalan John Hedjuk, Peter Eisenman, Charles Gwathmey ve Micheal Graves’in de katılmasıyla New York Beşlisi adını almıştır.

Connecticut eyaletinde Cornwall’daki yapı, dümdüz bir arazide yer alıyor. Bulunduğu alanda çevresindeki yeşilin ortasında bir heykel House VI. Evin tasarımı ızgara (grid) elemanla başlayan kavramsal bir süreç -Eisenman’ın özgün dilinin başlangıç ögesi. Bu sefer Eisenman bu gridi, evi dört farklı kesite ayıracak şekilde manipüle ediyor. Böyle başlayan tasarımın asıl amacı yapı tamamlandığında binanın kendiyapım aşamasını aktaran, kaydeden bir öge olabilmesi. Bunun getirdiği tasarım ilişkilerinden bir tanesi de strüktürel elemanların tamamen görünür fakat her zaman anlaşılır olmaması -süreci belli etmesi isteğiyle.

House VI böylece gerçek stüktür ve mimari kuram arasında bir çalışma ortaya koyuyor. Ev, basit bir kolon-kiriş sistemi kullanılarak inşa edilmiş. Gridin etkisini sağlamak amacıyla da taşıyıcı görevi olmayan kolon ve kirişlerde sisteme dahil ediliyor. Örneğin mutfaktaki bir kolon yemek masasının üstünde yere değmeden sallanıyor. Bazı noktalarda da kirişler buluşuyor; fakat birbirlerine bağlanmıyor. Bu şekilde bir nevi strüktür kümesi yaratılıyor ama asıl amaçlanan yapıyı ortaya çıkaran konseptin zayıflamaması.

House VI hakkındaki yazısında konut için mimarlık çalışmalarına kendini adamış sosyolog Robert Gutman: “Kolonların birçoğu yapının düzlemlerini desteklemiyor, fakat duvardaki ve tavandaki düzlemler ve yarıkları tanımılıyor. Eisenman’ın tasarım konsepitini devam ettiren bu sistemin parçaları, taşıyıcı görevi görmeyen elemanlar, Eisenman’ın notasyonal sisteminin geometrisini ve ritmini yansıtıyor.”

Grid Sistem

House VI strüktürü Eisenman’ın yarattığı gride yedirilmiş. İç mekanı oluşturan ve birbiri içinden geçen yüzeylerle yaratılan modüller yapı boyunca ilerletiliyor böylece. Eisenman mimarisinde kasıtlı olarak fonksiyonu takip eden, fonksiyonun oluşturduğu form (form following function*) fikrini reddediyor. Alışılmadık, iyi aydınlatılmış fakat yaşamak için alışılmadık mekanlar yaratıyor. Kullanıcıları için zor bir mekan yaratarak onların bu yeni mimariye alışacağı ve bu mimarinin her zaman farkında olacakları bir yer tanımlamayı amaçlıyor.

*Form Following Function: 20. yüzyıl modern mimarlığı ve endüstriyel tasarımıyla anılan bir prensip. Yapının veya objenin ilk olarak kendi fonksiyonu veya amacıyla ilişkilendirilmesi gerektiğini savunur.

Yukarıda bahsedilen bu yaklaşımın örneklerinden birini yatak odasında gözlemlemek mümkün. Yatak odasında odayı ikiye bölen yerde cam bir yarık bulunuyor. Burayı kullanacak çifte odanın iki tarafını ayrı ayrı kullanmaya itiyor -bu iki yarım parçada ayrı iki yatak kullanmak zorunda bırakarak. Evin dikkat çeken başka bir noktası tepetakla yerleştirilmiş merdiven. Evin aksını belirten bir eleman olan bu merdiven, dikkat çekmesi için kırmızı renge boyanmış. Tabiki Eisenman’ın oluşturduğu bu evde alışılagelmiş yaşam tarzını zorlayan bir çok ilginç durum mevcut: yemek yiyenleri ayıran masa üstünde sallanan kolonlar, yalnızca yatak odasından erişilebilen tek kişilik banyo gibi. Bu ‘garip’ durumların hepsi de kasti yaratılıyor House VI’da.

Sonuç olarak bu ev, oturmak, yaşamak için sinir bozucu bir mekanı tanımlıyor. Eisenman kullanıcılara sürekli olarak onları saran mimariyi ve bu mimarinin onların yaşayışını nasıl etkilediğini hatırlatıyor. Ünlü kuramsalcı mimar, hem bir sanat eseri hem de ev olarak işlev gören bir yer yaratmayı başarıyor. Önceliği değiştirerek fonksiyonun, bu oluşturulan sanat eserine göre şekillenmesini sağlıyor.