Kunsthaus Graz

Kunsthaus Graz - CRAB Studio

Mimar: CRAB Studio

Yer: Graz, Avusturya

Yapım yılı: 2003

Avusturya’nın Graz kentinde Mur nehrinin kenarında yeni bir kent simgesi haline gelmiş olan Kunsthaus Graz, Londralı mimarlık ofisi CRAB Studio tarafından tasarlanmış. Peter Cook ve Colin Fournier tarafından kurulmuş olan ofisin 2003 yılında tamamlanan yapısı, şehirde yaşayanlar tarafından ‘arkadaş canlısı uzaylı’ olarak nitelendirilen bir kültür merkezi.

CRAB Studio’nun bu projesi aslında kendi inovatif mimari dillerinin ve Mur nehri boyunca uzanan kentin var olan tarihi dokusunun sentezi. Kunsthaus Graz, kendi biyomorfik strüktürü, Mur kıyısı, Graz’daki eski saat kulesi ve Schloßberg (Castle Hill-Kale Tepesi) -dolayısıyla geleneksel ve avangart olan- arasında üretken bir gerilim yaratan bir sembol. Şehircilik çerçevesinde incelendiğinde yapı, geçmiş ve gelecek arasında bir arayüz yaratıyor. Avrupa Kültür Başkenti 2003 (European Cultural Capital 2003) dahilinde yapılan kültür merkezi, Graz’ın bir nevi geleceğe olan hediyesi olarak nitelendiriliyor.

Yapı ilk görüşte bir çeşit hava kabarcığı gibi algılanan bir karaktere sahip. Mavimsi, parlayan kısmı cam duvarlarla kurgulanmış zemin katın üstünde uçuyor hissi yaratıyor gözlemleyende. Kunstahus Graz’da bu etki yaklaşık 60 metrelik geniş bir açıklığı geçen biyomorfik* strüktür ile güçlendirilmiş. Burada iki adet geniş sergi mekanı oluşturulmuş, arada ek bir destek ile bölünmeksizin. *Biyomorfik: Soyut Sanat’ta geometrik biçimlerden çok bitki ya da hayvan biçimlerini anımsatan eğrisel dış çizgilerle oluşturulmuş biçimlerdir. Biyomorfizm, bu doğadan alınmış çizgileri, formları fonskiyonel işleyişlere döndürmeyi amaçlar.

Kunsthaus Graz’ın pleksiglas (akrilik-plastik cam) ile kurgulanmış dış kabuğu yapının en dikkat çekici noktalarından. Bu kabuk, üstünde dışar doğru uzanan delikler bulunduran bir yapıya sahip. Böylece ekip, yapının içine doğal ışığın girmesini sağlamayı amaçlamış.

Yapının asıl cephesini oluşturan güney cephesinin yanı sıra kuzey cephede ise farklı bir meyille kurgulanmış bu delikler. Bunun sebebi ise kontrollü bir doğal ışık alınımı gerçekleştirmek bu cepheden.

Cephe Diyagram

Yapının ana cephesi olan güneyde ise cephenin Berlin’den Realities: United isimli ekip tarafından geliştirilmiş yeni bir mimari konsept olan BIX ile özelleştirilmiş. BIX, Kunsthaus Graz’ın güneydeki pleksiglas cephesine 930 floresan lamba kalıbı kullanılarak oluşturulmuş bir cephe. Bu cephe, her bir lambanın bireysel olarak ayarlanabilir parlaklığıyla -sonsuzdan 20 çerçeve/dakikaya kadar- film ve animasyon gösterimleri yapılabilen bir tür ekran oluşturuyor. Kabuğun asıl mimari konsepti cepheyi düşük çözünürlüğe sahip bir bilgisayar, bir tür ‘iletişimsel ekran’ yaratmak. Böylelikle CRAB Studio, alışılmadık kurgusuyla mimari, teknoloji ve bilgiyi birleştiren bir tasarım ortaya koyuyor.

Bunun yanında kabukta bu kurgudan izole, şeffaf yüzeyler ise ziyaretçilere cephe üstündeki çıkıntılarından Graz şehrinin Old Town (Eski Şehir) kesimine manzaralar sunuyor. Aynı manzarayı içinde bir bar, fuaye alanı, etkinlik odası ve iletişim tesisleri bulunduran yapının uçan kısmından bir ‘Şiş’ (Needle) gibi fırlayan -yaklaşık 16 metre yükseklikte- cam duvarla kapalı bölümünde de gözlemlemek mümkün. Bu noktadan da ‘İğne’ (Pin) isimli kısmı oluşturan rampa ile yukarıdaki sergi mekanlarına yönelmek mümkün.

Birden çok akademik konuya hitap eden sergi, etkinlik alanları ve modern sanatın, yeni medyanın ve fotoğrafın sergilenmesini mümkün kılan diğer araçları ile Kunsthaus Graz, geniş bir fonksiyon ve nitelik paletine sahip bir mekan aslında.

Foknsiyonel ve teknik olarak, Kunsthaus, uluslararası düzeyde son teknoloji gereksinimleri bulunduran bir mekan tanımlıyor. 11100 metrekarelik kullanılabilir alanıyla, kullanıcılarına global seviyede en üst düzey sergi alanlarını yaratıyor.

Kunsthaus Graz’ı incelemeye değer kılan bir başka özelliği ise yukarıdaki köprü strüktürün kullanıcıyı yönlendirdiği eski Eisernes Haus yapısı. Eisernes Haus, bölgede bulunan dökme demir tarihi bir yapı. Avrupa’nın en eski örneklerinden biri olan ve bu nedenle tarihi bir anıt haline gelmiş bir konut. Kunsthaus projesinde bu önemli tarihi bina, bu kültür merkezinin bir parçası olarak ele alınmış ve özenli bir şekilde renovasyonu sağlanarak yapıya dahil edilmiş.

Mur’un kıyısındaki Kunsthaus Graz, şehir planlamaya ve bunun amacına saygı gösteren, geleceğe yönelik fikirlerle geleneksel düzeni birleştiren kilit taşı bir bina. Bu ve ekibin yenilikçi dili nedeniyle CRAB Studio’nun en önemli eserlerinden biri olarak karşımıza çıkıyor. “Yapının dışı kuratörlere ‘birçok oyunun saklandığı siyah kutu’ olarak ilham verirken; dış cephesi ise elektronik olarak değiştirilebilen, son teknoloji bir medya-cephe.” CRAB Studio kurucularından Colin Fournier.