©ArchDaily

Alvaro Siza tasarımı Leça Yüzme Havuzları (Leça Swimming Pool-Piscina Leça veya Piscinas de Marés) kompleksi, 1966 yılında tamamlandığından beri dünya çağında tanınan bir yapı. Yapı şu an hala mimari bütünlüğünü koruyan bir tasarım ve Portekiz halkı için oldukça popüler bir dinlence mekanı. Alvaro Siza’nın kurgusal anlamda en dikkat çeken ve ilk tasarımlarından biri olan Leça Yüzme Havuzları, Siza’nın doğa ve kendi tasarımı arasındaki uzlaşma üzerine odaklanan sürecinin en belirgin örneklerinden de biri.

©Fernando Guerra | FG+SG

Okyanus ve kayalar arasında bir buluşma noktası olan kompleks, Siza’nın yine aynı zamanlarda tasarladığı Boa Nova Çay Evi’nin yakınında bulunuyor. Havuz Leça de Palmeira sahilinde konumlandırılmış. Yakın zamanlarda tasarlanan iki yapının ortek bir özelliği var: iki yapı da bulunduğu yerin kayalık kıyı bölgesi karakterine benzer yönlerden saygılı bir tasarım ve beton strüktürler yaratıyor. Alvaro Siza’nın mimarlık kariyerinin ilk tasarımlarından olan yapılar için, aslında mimarın tasarım sürecine yaklaşımını ve bu sürecindeki odaklarını anlatan en katıksız projeler denebilir. 

©ArchDaily

Projenin bulunduğu şehir, Atlantik Okyanusu’nun dalgaları ve rüzgarı nedeniyle güvenli bir yüzme alanına ihtiyaç duyuyordu. Leça Yüzme Havuzları kompleksi bu bağlamda soyunma odaları, bir kafe ve bir yetişkinler bir de çoçuklar için olmak üzere 2 yüzme havuzunu barındırıyor. Atlantik Okyanusu ve kıyı şeridini takip eden otoyol arasında bulunana yapı, Siza tarafından görünmez olarak tasarlanmış. Yapıyı yolun arkasında suya batırarak Siza, havuzlarını ve şehrin altyapısını birbirinden ayırmayı amaçlıyor. Bu yaklaşımla Siza’nın bir hedefi daha var: yoldan okyanusa olan manzaraları tamamen engellememek.

©Atelier XYZ

Siza, Leça Yüzme Havuzları tasarımında peyzaja yaptığı müdahelerinin birçoğunu planlarken alanda var olan kaya oluşumlarını korumuş. Havuzları okyanusa uzanan, onunla birleşen ve aynı zamanda Atlantik kıyısındaki kayalarla sahilde oluşan havuzlara benzer oluşumlarla uyum içinde parçalar olarak tasarlıyor.

Kompleksin yapısı, okyanusu yoldan ayıran bir kütle. Yol kotundan görünmeyen kompleks, havuzlarını kayalar arasında okyanusun suyula oluşmuş havuzcuklara benzetirken hem doğasını vurguluyor hem de bu doğaya tezat olan yol seviyesiyle arada bir kopukluk yaratıyor.

©Atelier XYZ

Leça Yüzme Havuzları’na gelen ziyaretçileri yola paralel beton bir rampa karşılıyor. Rampalı kordior yapının girişine yönlendiriyor. Yapıda takip eden koridorlarda ilerledikçe ziyaretçiler duşları ve soyunma odalarını geçiyor. Bu brüt beton koridorlar kullanıcının trafikli yolu arkasında bırakıp okyanusa ulaşmasını sağlıyor. Yapının kullanıcısı okyanusu görmeden sesini duyuyor koridorlar arasında. Siza burada yolla okyanus arasında duyumsal bir geçiş yaratıyor yapıda.

©ArchDaily

Ziyaretçiler soyunma odalarından çıktığında Leça Yüzme Havuzları’nın platformlarına geliyor. Okyanus seviysine daha yakın bu noktada mimarın cadde seviyesi altına aldığı asıl bina görünür hale getirilmiş. Düz brüt beton duvarlar kayaların arasından yapıyı ve platformları destekliyor. Yapı, havuzların bulunduğu kottan üstte bulunan yol ve okyanus kotu arasında çekici bir tür bariyer haline geliyor. Kullanılan betonun tonu kayaların bir ton açığı. Bu şekilde de Siza hem doğala saygılı olan hem de onu tamamen taklit etmeyen yaklaşımını öne çıkarmış.

©ArchDaily

Yapıdan okyanusa bakıldığında su en baskın öge. Kompleksin yüzme havuzları okyanus mazarası içinde kendilerine rahatça yer edinmiş. Çocuk havuzu, kıvrımlı bir beton duvar, bir köprü ve birbiri üzerine yığılmış kayalar arasında konumlandırılmış. Bunun aksine yetişkin havuzu ise Atlantik Okyanusu’nun içerisinde gibi bir algı yaratıyor.

Yetişkin havuzu, alçak beton duvarlar ve köşeleri boyunca doğal kayalarla sınırlanıyor. Yapı farkl açılardan gözlemlendiğinde okyanus seviyesi ve havuz suyu seviesinin eşit görülmesi düşünülmüş. Siza böylece kompleksin tüm hazularını kesintisiz bir şekilde okyanusa bağlıyor.

©Atelier XYZ

Ahşap ve metalden oluşan soyunma odalarından sonra yüzücünün ulaştığı havuzlarda mimar kasıtlı olarak okyanus sınırlarını bulanıklaştırmış. Hem yüzenlerin yayılma hissini arttırma hem de bu insan eliyle yapılmış sınırın bulanıklaşmasını sağlamak için. Siza, modern konstrüksiyonu kendi çizgisiyle doğanın parçası haline getiriyor. Bu nedenle aslında yüzme havuzları bir peyzaj tasarımı aynı zamanda.

©ArchDaily

2011 yılında Portekiz’de ulusal anıt kabul edilen Leça Yüzme Havuzları, kendi kişiselliğiyle modernizmi doğaya entegre eden Siza’nın tek başına tasarladığı ilk projelerden. Yüzme havuzları, mimarlık tarihinde de önemli bir yere sahip. Bunun sebebi Siza’nın kendi tasarımını okyanus gel-gitiyle uzlaştıran ince tasarım anlayışı. Yapı hem peyzaj hem de kamusal bir kompleksin alanla bütünleştiği bir tasarım.