Wikimedia Commons

Looshaus ya da diğer adıyla Goldman & Salatsch Binası, Adolf Loos’un Viyana’da tasarladığı en önemli yapılardan bir tanesi. Otto Wagner ile birlikte Modern Viyana’nın önde gelen kurucularından olan Loos, orta çağdan beri hakim olan mimari anlayışı reddederek şehrin en önemli meydanlarından Michaelerplatz’a yeni, alışılmışın dışında ve modern bir bina tasarlamış. Dönemin ünlü tekstil markası Goldman & Salatsch’ın ana mağazası olmak üzere inşa edilen Looshaus, Adolf Loos’un mimari manifestosunun en somut örneklerinden. 

Wikimedia Commons

Loos, meşhur denemesi Süsleme ve Suç (Ornament and Crime)’da da belirttiği gibi mimaride süslemeyi reddeden ve fonksiyonelliği ön plana çıkaran bir mimar. Looshaus, bu teorik düşüncelerin gerçeğe dönüşmüş hali. Yapı, komşusu olduğu Hofburg Sarayı’ndan ve St. Michael Katolik Kilisesi’nden çok farklı bir karaktere sahip. Loos’un tasarladığı süsten uzak, yalın ve simetrik cephe, inşa edildiği dönemde Viyana Sesesyonu’nun sahip olduğu tarihselci anlayışa oldukça uzak bir tasarım. Tarihe ve kolektif kültüre oldukça bağlı olan Viyana halkının bu radikal tasarımı kabul etmesi de kolay olmamış. Loos, projesinin gerekli onayları alabilmesi için cepheye çiçek saksıları eklemek zorunda kalmış. 

Yapının sade cephesindeki en dikkat çekici detay mavi-yeşil renkteki Toskan kolonlar. Ortasına doğru kalınlaşıp yerle temas ettiği noktada incelen kolonların taşıyıcı özelliği bulunmuyor. Tamamen sembolik olarak tasarıma eklenen bu kolonlar St. Michael Kilisesi’nin portikosuna referans vermekte. Cepheden binanın farklı işlevleri de okunabiliyor: mermer kaplı ilk iki kat ve düz alçı ile kaplanmış üst katlar. 

Viyana’nın modern dönemini temsil eden iki mimar Otto Wagner ve Adolf Loos’un Viyana halkı ve sanat dünyası tarafından aynı oranda kabul gördüğünü söylemek mümkün değil. Wagner’in 1906 yılında tamamladığı Avusturya Posta Tasarruf Bankası olan (Postal Savings Bank) attığı modern ve yenilikçi adımlara rağmen genel bir kabul ve takdir görürken 1909-1910 yıllarında Looshaus büyük bir tepki ile karşılaşıyor. Bina, geleneksel pencere süslemelerine sahip olmadığı için halk arasında ‘kaşları olmayan ev’ olarak adlandırılmış. 

Goldman & Salatsch için tasarlanan Looshaus’un ilk iki katında 20. yüzyıl Viyana burjuvazisinin sıkça uğradığı moda mağazası bulunuyordu. Binanın Herengasse caddesi üzerindeki ikinci bir giriş ile erişilen üst katlarında daireler bulunurken çatı katında ise yine Goldman & Salatsch işçilerinin çalışma makanları yer alıyordu. Bina günümüzde bir Avusturya bankası olan Raiffeisenbank tarafından kullanılıyor. 

Looshaus’un oldukça sade dış cephesi, pek çok kottan oluşan hareketli ve etkileyici bir iç mekan organizasyonunu içerisinde barındırıyor. Loos’un Raumplan adını verdiği mekansal plan anlayışının temellerinin görülebildiği iç mekan organizasyonu tamamen farklı işlevlere sahip mekanların birbirini takip etmesi üzerine kurgulanmış. Hemen girişin karşısında bulunan görkemli merdiven kullanıcıları yukarı kata çıkarıyor. Bir üst kat, mekansal olarak duvar veya kolonlar ile değil ancak kat yükseklikleri ile birbirinden ayrılmış durumda. Loos, mağazaya gelen müşterilerin mağaza içindeki hareketlerine göre mekanların yüksekliklerine karar vermiş. Ahşap ağırlıklı iç dekorasyon mağazanın lüks çizgisine katkıda bulunurken aydınlatma elemanları ve mobilyalar da yine Loos tarafından özenle tasarlanmış.