©Sarah Blee

MAS – Museum aan de Stroom (Museum on the River – Nehrin Üzerindeki Müze), Belçika’nın Antwerp kentinde son yüzyılın ilk müzelerinden bir tanesi. 17 Mayıs 2011’de hizmete açılan müze, eski bir liman ve kentin Eilandje isimli bir bölgesi arasındaki arazisinde, kentin bu kısmı için geliştirilmiş yenileme projesi dahilinde bir proje. Neutelings Riedjik isimli Hollandalı ekibin amacı, cam kuleleri ve kumtaşı cephe elemanlarıyla ziyeretçilerini etkileyecek bir tasarım yakalamak.

©Sarah Blee

1999 yılında açılan bir yarışma sonucu ortaya çıkan MAS binası, 60 metrelik bir kule. MAS kulesinin konsepti, atalarımızdan kalan tarihi varlığın ağırlığını hissettirmek. On dev doğal taş gövdeyle tasarlanan müze, içinde bulundurduğu geniş tarihi eser koleksiyonunu yansıtan doğal gövdelerle oluşturulmuş. Bir kule kurgusuyla müzeyi birleştiren MAS, ekibe göre eski limanda bir nevi tarih deposu. Dünyanın dört bir yanından özel ve kamusal koleksiyonları bünyesinde birleştiren kütle değişen tonlarda pas kırmızısı, kareli kulesiyle zamanla şehrin sembollerinden bir tanesi haline gelmiş.

©Filip Dujardin

Bu tarih deposunun her katı döndürülerek spiral bir sirkülasyon ağı oluşturuyor ve müze böylece cam cepheye sahip kısımlarında halka açık bir şehir galerisi yaratıyor. Bu spiral rota müzenin ziyaretçilerine liman ve bölgenin sakinleri ile ilgili bir hikaye anlatıyor. Devasa dalgalı cam perdelerle oluşturulan şehir galerisi kısımları ziyaretçilerin müzenin her katından sergiye dahil olabilmesini sağlıyor. Aynı zamanda artık ‘ölü şehir’ olarak adlandırılan bu kent parçasını ziyaretçilerine farklı açılardan sunabiliyor. Yukarılara doğru çıkıldıkça da eski liman bütün Antwerp’i gören manzara içinde deneyimlenebiliyor. Müzenin en üst katı bu amaca hizmet etmek için bir restoran ve panoramik terasla kurgulanmış.

©Sarah Blee

MAS, anıtsal bir heykel imajı yaratmak amacıyla cephe, döşeme, duvar ve tavanlar da kaplama olarak aynı malzemeyi kullanıyor: büyük paneller halinde elle kesilmiş kırmızı Hint kumtaşı. Paneller farklı renk varyasyonlarına sahip. Bu nedenle mimarlar bu panel kaplamaları bilgisayar tarafından oluşturulan örüntülere göre cephelere yerleştirmiş.

Müze, opak ağır taş heykel dokusunu oluklu cam cephe kısımların şeffaflığı ile dengeleyen bir tasarıma sahip. Böylece Neutelings Riedjik ekibi yapının içerisinde ziyaretçilerin spiral rotalarını da dışarıdan görünür kılan aydınlık alanlara zıt olarak opak heykeli kule ile; ışık ve gölge oyunları yaratıyor.

©Dirk Verwoerd

Cephede yapıyı dışarıdan gözlemlemeye olanak sağlayan ve ziyaretçilerin dolaşımını tanımlayan ‘aydınlık’ kısımlar, 5.5 metre yüksekliğe ve 1.8 metre genişliğe sahip dalgalı cam plakalarla kaplanıyor. Bu plakalar S şeklinde, 60 cm derinliğe sahip olacak şekilde kıvrılmış. Böylelikle açıklıkları dolduran dalgalı camlar, kıvrımlı formlarıyla daha dayanıklı hale geliyor ve ek bir taşıyıcı sisteme gerek duyulmuyor. Kırmızı kumtaşı kulelerin aralarına yerleştirilen geniş açıklıklar yapının cesur anıtsal tavrını hafifletiyor. Ekibin bu hafifletme hissi için getirdiği bir başka çözüm de cephe üzerine Antwerp kentinin sembolüne de referans veren 3.185 adet metal süsleme kalıbı yetleştirmek.

©Scagliola/Brakkee

10 kata ve 62 metre yüksekliğe sahip MAS, merkezi bir beton çekirdekle kurgulanmış. Yapı, sahada döküm beton çekirdekten çıkan çelik çerçevelerle desteklenmiş. Çekirdeğin her iki tarafında bir denge yapısı oluşturacak şekilde kurgulanan çelik çerçeveler sergi salonlarında kısmen görünür halde. Müzenin dış duvarları ise zemin bileşenlerini destekleyen çerçevelerin dış uçlarından yükseliyor. Yapının döşeme bileşenleri de prefabrik beton TT kirişlerle kurgulanmış. Binanın ana heykeli formu, bu şekilde konsollu bir salon yığını olarak tek bir sütun olmadan yaratılmış. Neutelings Riedjik ekibi MAS’ta strüktürel olarak da etkileyici bir kurgu ortaya koyuyor.

©Sarah Blee

MAS program olarak da küratörler, senaristler ve imtiyaz sahiplerinin değişen vizyonlarına ayak uydurabilecek, birçok şekilde kullanılabilen ve düzenlenebilen uyarlanabilir bir müze ortamı olarak tasarlanmış. Bu nedenle yapının dıştan gözlemlenen, dalgalı camlarla kırılan masif kurgusu gibi iç tasarımı da -özenli bir çalışma sonucu- etkileyici bir atmosfere sahip. Yapı, nehir kenarındaki yerinde daha önce bulunan ve bir yangınla yıkılan ikonik, tarihi tasarımlar gibi kalıcı olmaya aday.