Archigram #2: Muhteşem Archigram!

Archigram 3

Archigram 1 ve 2, ekibin şu ana kadar ürettikleri projeleri sergiledikleri eklektik birer yayın olarak görülebilir. Archigram 3 ise, tek bir fikre dayalı bir manifesto parçası olarak değerlendirilebilir. Harcanabilirlik (expendability) temasının hakim olduğu 3. sayı, geçiciliğin çoğulcu bir toplumun temellerini atabilecek çok önemli bir mimari tartışma unsuru olduğunu savunuyor.

“İlk dalga harcanabilir ürünleri hayatımızın içine fark etmeden kabul ettik. Yemek torbaları, kağıt mendiller, polietilen ambalajlar, tükenmez kalemler… Hakkında düşünmek zorunda olmadığımız bir sürü şey. Neredeyse aldığımız gibi attığımız eşyalar. Şimdi ise ikinci dalga geliyor.” -Peter Cook (1)

Living City (Yaşayan Şehir)

Grubun 1963 yılında Londra Modern Sanatlar Enstitüsü’nde (London Institute of Contemporary Arts) gerçekleşen Living City (Yaşayan Şehir) sergisi grubun kente bakış açısını İngiliz sanat dünyası ile buluşturmasını sağlar. 60’ların sonunda Jane Jacobs, William H. Whyte gibi isimler şehrin ruhunu yitirdiğini öne sürerken, Archigram’ın şehri yaşayan bir organizma olarak ele alması mimarlık dünyasında büyük heyecan uyandırdı. Küçük odalardan oluşan bir dizi kent deneyimi oluşturmayı amaçlayan Archigram, şehirlerin yozlaşma, aşırı kalabalık, suç oranı gibi olumsuz özelliklerini ön plana çıkarmak yerine sergiyi ziyaret eden insanlara aynı mekanı paylaşmanın güzelliğini yaşatmayı amaçlamış. Living City, grubun Plug-in City, Walking City gibi kent ölçeğindeki projelerinin başlangıcı olarak da değerlendirilebilir.

The Amazing Archigram 4 (Muhteşem Archigram 4)

Uzay ve bilim ağırlıklı bir bilim-kurgu çizgi romanı olarak çıkarılan yayınların dördüncüsü Amazing Archigram 4, grubun ilk uluslararası baskısı. Kısmen Roy Lichtenstein ve sci-fi dergilerinden etkilenilerek çıkarılan dördüncü sayı, Archigram’ın en kendine özgü tasarım ve yayın dilinin oluşmasında oldukça önemli bir yere sahip. 1964 yılında çıkarılan sayı, sonraki sayılarda sıkça kullanılacak olan kapsül teriminin ilk defa kullanıldığı sayı olarak da oldukça büyük bir öneme sahip. (3)

Muhteşem Archigram (Amazing Archigram: Zoom!)

1964 yılının Mayıs ayında çıkarılan Muhteşem Archigram 4, pek çok açıdan grubun gelecekteki üslubuna ışık tutan bir sayı. Tercih edilen cesur çizgi roman anlatım dili, mimarlık ve grafik anlatının iç içe geçmesiyle birlikte projelerin temsil anlayışına yepyeni bir boyut kazandırıyor. 1960 ve 70’lerde bu ilişkinin mimari platformlarda artarak devam ettiğini gözlemleyebiliriz. Ayrıca, Archigram 4, grubun ve özellikle Peter Cook’un ardışık mekanik imaj takıntısının da başladığı sayı olarak nitelendirilebilir.

Peter Cook, Clara Oloriz ve Koldo Lus ile yaptığı röportajda Muhteşem Archigram’ı grubun çıkış sayısı olarak nitelendiriyor. “Dördüncü sayı uluslararası pazara girdiğimiz ilk sayı. Normalde iki yüz kopya sattığımız dergi bir anda binlerce kopya satmaya başladı ve Milan, Floransa ve diğer şehirlerden insanlar Archigram’ı duymaya başladı. Reyner Banham’a üçüncü sayıyı gördükten sonra Amerika’ya götürdü ve dergimiz Philip Johnson’a kadar ulaştı.” (6)

Grubun çizgi roman anlatım diliyle en haşır neşir olan elemanı Warren Chalk, bu sayıda oldukça ön plana çıkıyor. DC Comics’in 1963’te çıkardığı Mystery in Space çizgi serisinden de esinlenerek çizdiği kapağı ve derginin ilk sayfasında yer alan Space Probe! Archigram 4’ün en one çıkan içeriği. Ancak Archigram 4 yalnızca bilim kurgu ve çizgi roman anlatısından ibaret değil. Bruno Taut’un Frülicht’ine ve 1920lerde ortaya çıkan pek çok manifestoya ve bu manifestoların ileri attığı ‘kule’lere göndermelerde bulunuyor.