Oslo Opera Binası

©Jen Passoth

Mimar: Snøhetta

Yer: Bjørvika, Oslo, Norveç

Yapım yılı: 2000-2008

Snøhetta tasarımlarıyla kullanıcının çevre algısını ve fiziksel mekanla ilişkisini güçlendirme peşinde koştuğunu iddia eden bir ekip. Doğasının harikuladeliğinin yanında 2000’ler sonrası modern atılımlarıyla da öne çıkan Oslo şehrinin günümüzdeki en önemli sembollerinden biri olan Oslo Opera Binası da bu ekibin en önemli projelerinden biri.

©Erik Berg

38.500 metrekarelik dev yapı, devlet kontrolünde Oslo şehrinde inşa edilecek opera binası için 1999’da düzenlenen yarışmada 350 aday arasından seçiliyor. 700 milyon dolarlık proje 2000’de başlayıp 2008’de tamamlanmış. Ödüllü yapı aynı zamanda mimari karakterinin yanında kadar peyzajıyla da bir hayli etkileyici. Mimari karakteri ve çevre düenlemesiyle de Oslo’nun önemli bir sembolü haline gelmiş zamanla.

©Erik Berg

Opera Binası 2008 itibariyle Oslo’nun liman bölgesinin yeniden düzenlenmesi için başlatılan “Fiyort Şehir” programının mihenk taşı olmuş denebilir. Programın amacı uzun süre boyunca şehrin fiyortla (denizin buzul vadisinde yaptığı haliç benzeri girinti) bağlantısını kesen liman ve tersane bölgesinin müzeler, galeriler, konutlar, ofisler ve parklarla yeniden kamuya kazandırılması; ve bu yapı da “Fiyort Şehir” in sanat ayağına büyük ölçüde hizmet ediyor.

©Erik Berg

Oslo Opera Binası’nın tasarımına yön veren üç önemli öğe var: Duvar (wave wall), Halı (carpet) ve Fabrika (factory). Duvar, fuaye alanının yarattığı kütlenin ismi, coğrafi açıdan denizle karanın, tarihsel açıdan da başkentle dış dünyanın birleştiği bu sınırın aynı zamanda günlük yaşamı ve halkı sanatla buluşturmasını imgeliyor. Halı (carpet), “Duvar”ı çevreleyen 18.000 m2’lik devasa bir yürünebilir çatı.

Opera ve Bale’nin Norveç için nispeten yeni sanat dalları olması sebebiyle güdülen davetkar ve erişilebilir mekan kaygısına cevap vermekle kalmayıp, binanın asıl işlevinin de önüne geçiyor ve Opera Binası’nın asıl sembolü oluyor Halı. Üçüncü sırada gelen “Fabrika (factory)” ise estetik ve kullanıcı dostu bu öğelerin yarattığı iddialı projenin işlevselliğini ve esnekliğini kaybetmeden çözülerek sonucunda senede 300 gösteri ve 250.000 misafir ağırlayabilmesini temsil ediyor.

©Jiri Havran

Projenin üç ana elemanı olan bu kavramların her birine ayrıca birer de malzeme atanmış. Halı da denizle iç içe bu sembolik çatıya uygun, ıslandığında dahi görüntüsünü bozmayan La Facciata isminde bir İtalyan mermeri seçilmiş. Duvar da şekillendirilebilir ve stabil bir malzeme olmakla beraber akustik karakteri de bulunan meşe ağacı küçük birimler halinde zemin, duvar, tavan ve akustik elemanları olarak kullanılmış. Fabrika da ise opera binasının hedeflediği uzun ömürlülüğü ve bükülebilirliği sağlamak için alüminyum kararına gidilmiş.

©Jiri Havran

Oslo Opera Binası’nın iç mekanında en önemli karar yapının “Opera sokağı (opera street)” isimli ana koridoruyla işlevsel olarak iki bölüme ayrılması. Kuzey-güney doğrultulu bu koridorun batı tarafında kamusal alanlar ve sahneler çözülürken, doğu tarafında üretim ve yönetim alanları daha sade şekilde çözülmüş. Ayrıca fuaye alanını gösteren 15 metrelik cam cephe projenin başından itibaren hedeflenen geçirgenlik bakımından temel bir öğe olmuş.

©Jiri Havran

Günışığında ve İskandinavya’nın uzun günbatımınlarında ilgi çekici renklere bürünen Halı, gece karanlığında yerini usulca geçirgen cepheye ve içeriden aydınlatılan Duvar’a bırakırken Oslo Opera Binası işe yaramaz bir çatının nasıl davetkar bir zemin olabileceğini, iç mekanın da nasıl bir dış cephe olarak kullanılabileceğini tek başına anlatıyor.