Sangath, 1981 yılında Hindistan’ın Ahmedabad kentinde tamamlanmış bir ofis projesi. Yapı, geçtiğimiz günlerde Pritzker Ödülü’ne layık görülen Hindistanlı mimar Balkrishna Doshi’nin bir eseri. Doshi’nin kendi stüdyosuna hizmet edecek bir mimarlık ofisi olmak üzere tasarlanmış Sangath. Mimari yaklaşımıyla da mimarlık tarihinde dikkat çeken yapılar arasında yerini almış.

Balkrishna Doshi’nin kendi stüdyosu, Sangath, Çin mozaiğiyle kaplı bir dizi gömme kemer (sunken vault), küçük, çimle kaplı terasa sahip bir amfitiyatro ve su ögeleriyle oluşturulmuş bir yapı. Balkrishna Doshi’nin mimari yaklaşımlarının hepsinin gözlemlenebildiği yapı, Doshi’yi tamamıyla açıklayan eseri olarak değerlendiriliyor. Önceki işlerinde de gözlemlenebilen karmaşık iç mekanlar, strüktürler, belirsiz köşeler, kemerler ve teraslar gibi mimarın mekanını tanımlarken kullandığı ögelerin tek bir örnekte toplanmış hali denebilir.

Sangath’ta kullanıcıyı bir patika yönlendiriyor. Bu patika kullanıcıyı kuzey-güney aksında, yükseltilmiş bahçe duvarlarıyla yan yana dolaşıma yönlendiriyor. Kullanıcının gözüne ilk olarak bu duvarların üstünde yüzen kemerler çarpıyor. Gitgide daha görünür hale gelen kemerler, patikada ilerledikçe küçük amfitiyatronun yanında arkaplanda kalmaya başlıyor. Burada su kanalları, bahçeler ve tabiki amfinin kendisi ön planda kurgulanmış. Kullanıcılar, kemerleri yansıtıp dramatik bir etki yaratan göllerle tanımlanmış giriş alanına ulaşıyorlar. Bu kısım, kemerlere tezat bir sözü olan, dik açılı hacimlerin sonunda yer alıyor.

Ana giriş alanında birkaç basamak karşılıyor gelenleri. Kemerli giriş kısmında, kemerin altında Doshi kullanıcıya iki rota sunuyor: 3 kat yüksekliğinde merdivenin olduğu yukarı uzanan yol veya Doshi’nin ofisinin teknik resim salonuna yönlendiren küçük bir koridor.

Burada Doshi’nin Sangath’ı kurgularken birbirine kenetlediği çok katlı hacimleri deneyimlemek mümkün. Mimar farklı hacimleriyle, tüm mekanda bir basınç-serbest bırakma (compression and release) gerilimi yaratıyor. Bu şekilde güçlü hacimler yaratılmış oluyor Doshi tarafından.

Teknik resim atölyesi de bir kemerle örtülmüş. Burada kemerin atölyeye bakan yüzü dokulu bir beton ile kaplanmış. Böyle bir tercihin sebebi, içeri giren doğal ışığın bu yüzeyin pürüzleriyle dağılmasını sağlamakmış. Atölyenin en uç ısmında ise küçük bir açıklık bulunuyor. Giriş kısmında da gözlenebilen ve içeriye dair küçük bir ipucu veren bu açıklık, içerideki mekanın ana aksında bulunuyor ve  içeri giren kişinin mekan duygusunu tekrar kazandırmaya yönelik kullanılmış.

Sangath, aynı zamanda Balkrishna Doshi’nin doğa ve birey arasındaki ilişkinin kurulma arzusunu da ifade ediyor. Bütün bu form, art arda yuvarlanan tepecikleri, mağaraya benzer mekanları, teraslı alanları, yapıya hareket katan su kanalları ve yansıma yaratan yüzeyleri ile doğanın detaylarını abartılı bir şekilde kurguluyor ve takrar sunuyor. Arazi boyunca ilerleyen yağmur suyu toplayan oluklar da, bütün bu kemerler ve oluşturulan göller içerisinde yapının dinamiklğini bütünleyen ögeler olarak düşünülmüş.

Gömülü, mağara gibi, oluşturulmuş iç mekanlar da Sangath’ta yerel üretimi oldukça kolay olan kil ile yalıtılmış. Çimlerle kaplı tepecikler ve beyaz, yansıtıcı Çin mozaiği yüzeylerle de güneşin ısıtıcı etkisinden kaçınılmış.

Yapının tamamında doğal ışığın da filtrelenmesi sağlanmış; yine sıcaklık etkisinde kaçınmak üzere. Yansıtıcı göller ve su ögeleriyle hem bu etki sağlanıyor hem de mozaikler ile  birlikte akşam ay ışığını Sangath’a yayılıyor.

Doğa ile olan bağlantıları dışında, ofis yapısı Hint kültürüyle de bağ kuran bir yapı. Sangath, düzeniyle bir tapınağı andıran karaktere sahip. Bir tapınak oluşturulurken son haline kadar geçilen süreçleri, adımları yansıtıyor kurgusuyla. Bütün form da serbestliğiyle bir stupanın (budist anıtı) cesurluğunu taklit ediyor. Ortaya incelenmeye değer, özgün bir ofis yapısı çıkıyor.

Bunların dışında Sangath’ta modern mimarlığın yansımalarını da görmek mümkün; Le Corbusier’in kulak şeklindeki havuzu, Aalto ve Wright’ın basamaklarını yansıtan amfi basamakları, Gaudi’nin kırık Çin mozikleri ve Kahn’ın Salk Enstitüsü’nde kullandığı gibi yapıya eşlik eden su ögesi.

Kaynaklar:

1. Taylor Metcalf. “AD Classics: Sangath / Balkrishna Doshi” 15 Ağustos 2011. ArchDaily. <https://www.archdaily.com/158300/ad-classics-sangath-balkrishna-doshi/>
2. “Sangath” WikiArquitectura. <https://en.wikiarquitectura.com/building/sangath/>

---