©Marko Mihaljević

Sava Activities, Zagreb’te Sava Nehri kenarın sel basma bölgesinde yeni bir kamusal alan kurguluyor. Openact Architecture ekibinin bölgenin karakteri nedeniyle kolay sökülebilen bir strüktür üzerine odaklandığı proje, 2024’te en sonuncusu tamamlanacak olan farklı etaplardan oluşuyor. 2015 yılında düzenlenen Europan 13 – Adaptable City uluslararası yarışmasında birincilik ödülü alan, Sava Nehri kıyılarını düzenleyen projenin ilk etabı 2019 yılında tamamlanmış.

©Marko Mihaljević

*Proje metni, Openact Architecture ekibi tarafından sağlanmıştır. Sava Nehri’ni Zagreb’in günlük yaşamına dahil etmeyi amaçlayan proje, nehir kıyısındaki programların, su üzeri/etrafında değiş-tokuş edilerek kentin farklı alanları arasında sürekli etkileşim ve müzakareyi teşvik ettiği, katılımcı ve esnek bir çerçeve üzerine tasarlanmıştır.

Kentin Tarihsel Gelişim Süreci

Yerleşimi nehir odağında olan diğer Avrupa kentlerinin aksine, Zagreb’in kentsel yapılanması tarihsel olarak Sava’dan uzaklaşma eğilimi ile şekillenmiştir. Tuna Nehri’nin en şiddetli kolu olan Sava Nehri, farklı dönemlerde sel felaketleri ile şehri tahrip etmiş; her ne kadar su setlerinin inşası ile yükselen su seviyesi kontrol altına alınmış olsa da, nehrin kent belleğindeki güçlü ürkütücü imgesi kent hayatının bir parçası olmasına engel olmuştur. Buradan hareketle, proje, Sava kıyılarını kentlilerle tekrar tanıştırmayı ve kente dahil olma potansiyellerini deneyimlemeyi amaçlamaktadır.

©Marko Mihaljević

7 km uzunluğundaki sel basma bölgesine yayılan proje, kıyı alanını hafif müdahalelerle dönüştürerek, su yükselmesi durumunda sökülme kabiliyetine sahip, farklı programlar ve farklı kombinasyonlar ile kullanıcılar tarafından manipüle edilebilecek 9 aktivatör strüktürü, bu kentsel müzakarenin vasıtası olarak kurgulamıştır.

Sava Activities Birimleri ve Genel Kurgu

Farklı program ve aktivitelere uyarlanacak şekilde tasarlanmış, çelik iskelelerden oluşan dokuz aktivatör strüktür, nehir kıyısındaki proje sahaları arasında yer değiştirerek sahalar arası etkileşimi sağlamaktadır. Her bir strüktür, küçük değişikliklerle çok sayıda aktiveteye ev sahipliği yapabilmekle birlikte, farklı kümeler şeklinde kombinasyonları ile de sınırsız sayıda etkinlik ve kullanım olanağı yaratmaktadır. Bu bağlamda proje, dinamik öbekler şeklinde tekrar tekrar kurgulanan; nispeten küçük ölçekli, değişken ve uyarlanabilir müdahalelerin, XL kentsel ölçekli senaryolar dahilinde kalıcı kamusal alan üretim etkisini test etmektedir.

©Marko Mihaljević

2019 Mayıs-Ekim ayları arasında ilk etabının uygulaması tamamlanan proje, Sava kıyısında kentliler tarafından sıklıkla kullanılan köprüler etrafındaki 3 alanda yaz dönemi boyunca çeşitli sportif ve sanatsal kamusal etkinlikler ile kullanıma açılmıştır. Projenin 2024 yılına kadar diğer etapların da uygulamaya geçmesiyle, Sava Nehri kıyısının kentin Doğu-Batı aksında etkin bir kamusal koridora dönüşmesi amaçlanmaktadır.

©Marko Mihaljević

2020’de gerçekleşecek ikinci etap için çalışmalar devam etmektedir. Bu çalışmalar kapsamında Aralık 2019’da kentlilerin projeye ve inşa edilen ilk etaba yönelik görüşlerini tartışmak, arşivlemek ve katlımcı bir platform oluşturmak amacı ile Zagreb Forum’da yapılacak sergi için de hazırlıklar sürmektedir.