James Stirling tarafından tasarlanan Seeley Tarih Kütüphanesi (Seeley Historical Library), Cambridge Üniversitesi Tarih Fakültesi’nde bulunan önemli bir mimari yapı. Cambridge Üniversitesi Tarih Kampüsü’nün tasarımı 1963 yılında bir yarışmaya açıldı ve yarışmayı Pritzker ödüllü İngiliz mimar James Stirling kazandı. Yarışmadaki proje alanının bir kısmının üniversite tarafından kullanılamayacağı ortaya çıkınca Stirling’in Seeley Tarih Kütüphanesi için tasarladığı proje 90 derece döndürülerek mevcut araziye uyacak şekle getirildi.

© Architectural Review

Yapımı 1968 yılında tamamlanan kütüphane binası, Stirling’in yarışma için teslim ettiği orijinal planları birebir yansıtacak şekilde inşa edildi. Cambridge Üniversitesi kampüsünün içinde bulunan Tarih Fakültesi’nin pek çok yönden öğrencileri ve kullanıcıları içine alan bir yapısı olmalıydı. Kampüs içindeki farklı dolaşım rotalarına izin verebilmek için bina ikisi zemin katta bulunan dört girişe sahip. Binanın önünde ise kütüphane görevlileri tarafından kullanılan personel girişine yönlenen bir rampa bulunuyor.

© Cambridge University

Kütüphanenin en dikkat çekici yapısı, yapının zemin alanının neredeyse yarısını kaplayan, 300 kişilik okuma odası. Bina bu okuma odasının yanı sıra personel odaları, seminer odaları ve ortak kullanım alanlarını da bulunduruyor. Büyük okuma odasının hemen arkasında kitap kataloglarının bulunduğu bir kontrol odası var. Okuma odasında iki tip oturma düzeni var; özel okuma koltukları ve odanın ortasında bulunan uzun masalar ve etraflarındaki sandalyeler.

Okuma odasının çelik taşıyıcı iskelete sahip çift cidarlı cam kaplı çatısı kullanıcılara eşsiz bir okuma ve ders çalışma ortamı sağlıyor. Çift cidarlı cam tabakanın alttaki camlar tamamen transparan seçilmiş. Böylece okuma odası tamamen doğal güneş ışığı alabiliyor. Odanın havalandırılması da bu çatı-duvar cam katman ile sağlanıyor. Baca şeklinde yükselen eğimli cam yüzey ısınan havanın yükselmesini ve çatının en üst noktasındaki havalandırma elemanları tarafından dışarı atılmasını kolaylaştırıyor.

© Wikimedia Commons

James Stirling, okuma odasının hemen etrafına yerleştirdiği koridorlar ve galerilerle merkezi okuma odası ile kütüphanedeki diğer mekanlar arasında sağlam ve akıcı bir ilişki kurmayı hedeflemiş. Koridor duvarlarına binanın yatay büyüyüşüne eşlik eden devamlı, yatay pencereler yerleştirilmiş. Bu pencereler sayesinde kütüphaneyi kullanan öğrenciler okuma odasını üst katlardan görebiliyor ancak duvarlar yüksek olduğu için okuma odasını kullanan öğrenciler dışarıda koridorlarda dolaşan öğrencileri göremiyor. Ayrıca okuma odasını çevreleyen duvarlarda ses yalıtım performansı yüksek malzemeler tercih edilmiş.

© Cambridge University

Seeley Tarih Kütüphanesi’nin cephesinde İngiltere’nin iklim koşullarına dayanabilecek tuğla, kiremit ve cam gibi sert, yansıtıcı ve emici olmayan malzemeler tercih edilmiş. Kütüphanenin iç mimarisindeki malzeme tercihleri ise tamamen ses talıtımı odaklı. Okuma odasının cam cephesinde çelik taşıyıcı elemanlar kullanılırken, binanın L şeklindeki kısmını betonarme taşıyıcılar ayakta tutuyor. Kütüphanenin döşemeleri de betonarme.

Seeley Tarih Üniversitesi Binası, 1970 yılında RIBA Altın Madalyası’na (Royal Institute of British Architects Gold Medal) layık görüldü. Stirling’in tasarımı pek çok insanın ilgisini çekmiş ve çekmeye devam ediyor. Dünyanın pek çok yerinden sadece bu yapıyı görmek için Cambridge Üniversitesi’ne gelen insanlar var. Hatta binanın ziyaretçileri o kadar artmış ki, üniversite yönetimi ziyaretçilerin kütüphanenin içine girebilecekleri zamanları kısıtlamak zorunda kalmış.

Kaynaklar

University of Cambridge https://www.hist.cam.ac.uk/directory/building

Reyner Banham on Stirling’s Cambridge History Faculty, The Architectural Review. https://www.architectural-review.com/buildings/reyner-banham-on-stirlings-cambridge-history-faculty/8604125.article