©Medium

2006 yılında RIBA (Royal Institute of British Architects) tarafından Royal Gold Medal ödülüne layık görülmüş olan Sendai Mediatheque strüktürel yenilik, değişkenlik ve fonksiyonel önemi açısından oldukça etkileyici bir proje. Toyo Ito tasarımı yapı 2001 yılında tamamlanmış ve mimarlık tarihinde bir dönüm noktası olmuş. Bunun sebebi projenin mimaride akışkanlığı ve şu anı karakterize eden bilgisayar sanallığı tercüme eden bir karaktere sahip olması. 

©Washington Uni. St. Louis

Proje, Japonya’nın kenti Sendai’de bir kütüphane, internet odaları, DVD alanları, galeri ve kafe içeren bir yapı yapılması için açılan bir yarışmada ortaya çıkmış. Yarışmada ek olarak,  50×50 metrelik bir alanda kamuya tamamen açık bir erişimi olması istenmiş. Ito, bunu yapının şeffalığıyla sağlamayı tercih ediyor yapısında. Arazinin önünde ağaçlık alan oluşu ve şehre geniş karelerle bakmayı sağlama bunun sebeplerinden.

©Kevin McKitrick

Tasarımda ana fikirlerden biri sınırları önceden belirlenmemiş açık ve akışkan bir mekan. Yapı, bir akvaryum metaforunu kullanıyor: şeffaflığı ve yosunları hatırlatan taşıyıcıları bunun yansımaları. Bunun üzerine mimar yapıyla ilgili 5 isteğini şöyle sıralamış: 

-Birliktelik yaratmak istemiyorum. 

-Kiriş yaratmak istemiyorum.

-Duvar yaratmak istemiyorum.

-Oda yaratmak istemiyorum.

-Mimarlık yaratmak istemiyorum.

Son isteğin sebebi şartlanmış mimariye karşı çıkmak. Toyo Ito, bir fikrin yansıması yalnızca işin kendisiyle değil; şehre nasıl yerleştiğiyle ilgili olduğunu savunuyor. 

©Rasmus Hjortshoj

Yapının yalnızca maddesel olmaktan çıkmasını, iç ve dış ayrımı olmamasını, doğa ile mükemmel bir uyum içinde olması gerektiğini düşünüyor. Sendai Mediatheque’in tasarımda ana kritler olarak ele alınıyor.

Böylece yumuşak çizgileriyle içeriyi ve dışarıyı bileştiren, bir tür bitkiyi andıran, yapının ilk katından son katına doğru akan taşıyıcılarıyla doğaya referans verebilen bir yapı ortaya çıkıyor.

©Rasmus Hjortshoj

Sendai Mediatheque, içerisinde birçok mikro çevre barındıran çok fonksiyonlu bir yapı. Tanımladığı çevrelerdeki aktiviteler de mekanın içindeki mobilyalarla belirleniyor. Bu aktivitelerin yapı içindeki ve yapının şehir içindeki konumlanışlarındaki en önemli nokta kullanıcının akışını kesintiye uğratmamak. Yapı, katı bir cisim değil ve zemin katında duraklamadan geçmeye imkan tanıyor.

©Rasmus Hjortshoj

Yapının şekline baktığımızda aslında gerçekten bu kübün içerisiden geçilip gidilebilme durmu sorgulanıyor. Toyo Ito, yapının sınırlarını oldukça geniş bir alana yayarak, görünmez kılarak, dinamikleştirerek ve sürekli değişen şekilde kurgulayarak kullanıcıya birden çok daha fazla sayıda rota imkanı tanıyor. Sendai Mediatheque’in şeffaflığını ve geçirgenliğni de bu şekilde. “…beni çeken rüzgarı görmek değil fakat, hafif bir rüzgar gibi şekil almayan bir mimarinin olmasının ne kadar mükemmel olacağını düşünün.” Toyo Ito.

Yapı Ana Elemanları

Sendai Mediatheque, hem içerisinde hem de programları barındıran kutunun yapımında teknolojinin sınırlarını zorlayan bir yapı -özellikle taşıyıcı kurgusuyla. Projenin hem tarihte hem de şimdi oldukça önemli bir yere sahip olmasında taşıyıcı sisteminin yeri büyük.

Yapının platformları (döşemeleri), 80 cm kalınlığında, aslında metal kirişlerden oluşan bir grid. Bu döşemeler iki metal plağa kaynaklanmış -sandviç kiriş olarak bahsediliyor sistemden. Aynı sistemi çatıda da görmek mümkün. 

©Rasmus Hjortshoj

Dikey taşıyıcılar, borusal elemanlarla oluşturulmuş ve etrafı cam ile kaplanmış, deniz yosunlarını andırıyor. Şekil, boyut ve çapta farklılaşan tüpler (kolonlar), yapının içerisinde serbestçe dağıtılmış ve içerileri aydınlatılmış. Tüplerin çapları 2 ila 9 metre arasında değişiyor. En geniş tüp taşıyıcı da dikey sirkülasyon elemanlarını barındırıyor. bu tüp taşıyıcılar, hafif ve kırılgan bir görünüme sahip olsalar da, yüksek deprem ve tayfun tehlikesine sahip alanda yapıya yatay ve dikey sabitlik sağlıyor.

©Rasmus Hjortshoj

Yapıyı kaplayan kabuk, şeffaf bir cam örtü. Bu şekilde içerisi ve dışarısı arasında görsel ve akışkan bir iletişim sağlanıyor ve iki ortam arasındaki sınır ortadan kalkıyor. Toyo Ito, içerideki aktivitelere göre değişen cepheler önermiş. Örnek olarak güney (ana) cephe, caddey bakıyor ve iki katmanlı camla örtülü. Böylece içerinin güçlü rüzgardan ve soğuk havadan korunması sağlanmış. Batı cephesi bir başka yapıya bakıyor. Bu nedenle opak, metal bir cephe elemanıyla kaplı. 

Program Diyagramı

Yapının en alt kotu (meydan), resepsiyon, kafe ve bir kitapçıyı barındrıyor. Bir üst katta çocuk kütüphanesi, internet odası ve yönetim birimleri bulunuyor. Bu katlarda kamusal ve özel ayrımı yalnızca mobilayaları kullanıyor Ito.

Üç ve dördündü katlarda ise okuma odaları ve kitap ödünç alma / iade etme için gerekli hacimler yer alıyor. Yapının bundan üst katlarında; galeri alanları, film ve konferans odaları düşünülmüş. Yapının duvarlarla çevril tek kütlesi konferan salonu.

©Washington Uni. St. Louis

Sendai Mediatheque, hem içerisinde hem de programları barındıran kutunun yapımında teknolojinin sınırlarını zorlayan bir yapı. Toyo Ito’nun en ünlü yapılarından biri olan kütüphane, Sendai sakinleri için oldukça önemli bir kamusal mekan yaratıyor. Toyo Ito, Sendai Mediatheque ile şehrin de dünya çapında bir üne kavuşmasını sağlamış.