Proje ilk olarak Weil am Rhein’daki Vitra Kampüsü’nün kuzeydoğusuna bir itfaiye istasyonu yapılması için Zaha Hadid’in görevlendirilmesiyle ortaya çıktı. Kısa sürede bu iş, yapının etrafına bir duvar tasarlanması, kapalı bisiklet park yeri isteği ve yangın söndürme için bir antreman alanı tasarımı ile gittikçe büyüdü. Bu şekilde 1989’da başlayan Vitra İtfaiye İstasyonu (Vitra Fire Station), 1993 yılında tamamlandı.

© Christian Richters

Vita Kampüsü, Vitra Fabrikasının etrafında şekillenmiş bir yer. İtfaiye istasyonu yapılırken yalnızca büyük bir fabrika bulunuyormuş. Bu nedenle tasarımın ilk aşaması fabrikanın arazisi ile ilgili çalışmalarla başlamış. Sonucunda ilk eğilim, devasa fabrika hangarları arasında kaybolmayacak bir yerleşim oluşturmak olmuş. Hangarlar ve istasyon, kompleks boyunca uzayan caddeye kimliğini ve ritmini kazandıracak elementler haline geliyor tasarımda -bu cadde Vitra Kampüsü’ndeki sandalya müzesinden kampüsün diğer ucundaki fabrikaya şimdiki yangın istasyonuna kadar uzanan cadde.

Tasarımda cadde, doğrusal düzenlenmiş bahçe olarak planlanıyor, arazide var olan doğrusal tarım alanları ve bağların yapısına uygun yapay bir uzantı gibi düşünülerek. Bu yaklaşımla tasarımla ilgili şöyle çıkarımlar yapılabilir; yapıyı izole bir obje olarak tasarlamak yerine, düzenlenmiş alanın sınırı haline getiriyor. Bu şekilde Vitra İtfaiye İstasyonu, bulunduğu alanı meşgul eden bir tasarım olmaktan çıkıp orayı tanımlayan bir yapı oluyor. Zaha Hadid ve ekibi bunu programları uzun ince bir yapıya yayıp, cadde boyunca uzatarak sağlamış.

© Helene Binet

Vitra İtfaiye İstasyonu, caddenin önceden ani bir dönüş yaptığı nokta konumlanmış ve bu ani değişim yapıda da vurgulanmış. Yapının geometrisi, araziyi tanımlayan iki ana geometriden türüyor ve bunları yansıtıyor. Kompleksi saran tarım alanlarının ve fabrikanın doğrultusu ikinci bir doğrultu olan Weil am Rhein’den geçen trenin demiryolu ile kesişiyor. Aksi takdirde dümdüz bir arazi olacaktı karşımızda. Bu iki doğrultunun kesişimi Vitra İtfaiye İstasyonu’nda yansıtılmış -özellikle doğrusal arazideki dikey değişimler. Fabrika arazisinin sınırlarını işaretlerken Vitra İtfaiye İstasyonu, aynı zamanda sınırdaki binalara karşı da bir perdeleme olarak işlev görüyor. Vitra Kampüsü’nin kimliğiyle ilgili kafa karıştıran bir algı yaratıyor.

Arazi Analiz / © Zaha Hadid Architects

Bölge tanımlama ve perdeleme işlevleriyle yapının mimari konsepti şu şekilde gelişmiş; doğrusal, kat kat yapılmış bir dizi duvar. İstasyonun işlevleri de bu duvarlar arasında barındırılıyor. Programlara göre duvarlar yer yer delinmiş, eğilmiş veya kırılmış tasarımda. Bu şekilde doğrusal duvarlarla oluşturulmuş bina sonuçta özellikle ön cepheden anlaşılması zor, sımsıkı kapalı bir yapı olarak okunuyor. Yapının içi ise yalnızca bulundukları cepheye dik, belirli noktalardan gözlemlenebiliyor. Vitra İtfaiye İstasyonu’nun önünden geçerken kullanıcının gözüne yalnızca büyük, kırmızı yangın söndürme makineleri çarpıyor.

© Christian Richters

Asfaltta bu büyük araçların ve yangın söndürme ekibinin antremanları işlenmiş; bir dizi kareografik işaret ile. İstasyonu bütün olarak bir harekette -donuk bir harekette- tanımlıyor bu çizgiler. Her zaman tetikte ve hazır olan, olması gereken yapıp yansıtmak amaçlı. Dizi dizi duvarlar da birbirinden kayarak çıkan bir form oluşturuyor, büyük sürgülü kapılar da duvarların hareketli hissini arttırıyor. Yapı, genel olarak düzlemsel bir hareketle gözlemleniyor tasarımıyla.

© Helene Binet

Vitra İtfaiye İstasyonu, yerinde döküm brüt beton ile oluşturulmuş. Yapıda her köşe özel bir dikkatle işlenmiş. Keskin köşelerle oluşturulmuş yapıda, kaplama, çatı kenarları gibi detayların görünürlüğünden tamamıyla kaçınılmış. Bunun sebebi, yapının konsepti olan somut kalitesinden ve prizmatik formun yarattığı sadelikten uzaklaşmama isteği.

Doğramasız camlar ve sürgülü kapılarda da aynı sebeple işlenmiş detaysız görünüm. Garajı saran geniş kapı ve içerideki aydınlatmaya kadar bu yaklaşımla tasarlanmış. Dıştaki aydınlatmayla da binanın yaklaşımıyla kazanılan keskinliğin vurgulanması ve hızlı, kesin hareketinin açığa çıkması istenmiş.

© Christian Richters

Zaha Hadid’in klasiklerinden biri olan Vitra İtfaiye İstasyonu’nun garaj ve yangın söndürme ekibinin kulübü ve fitness kısmı, şu anda Vita Kampüsü’ndeki sandalye müzesi olarak hizmet veriyor. Yaklaşık 750 metrekarelik bir alana sahip müze.

Kaynak: Schumacher, Patrik, ve Ruby, Andreas. Zaha Hadid Architecktur. Viyana: MAK, 2003.