©Vitra

Weil am Rhein’de bulunan Vitra Kampüsü şimdilerde modern mimariyle ilgilenenler için oldukça heyecan verici bir lokasyon. Önceden sadece markanın fabrikalarını barındıran bu büyük alan, 1981 yılında büyük bir yangın atlatmış. Bunun sonucunda alanda, şirket müdürü Rolf Fehlbaum’un vizyoner fikriyle, mimar Nicolas Grimshaw tarafından yeni bir kampüs tasarlanmış. Nicolas Grimshaw’un tasarladığı iki fabrika binasından sonra kampüsün programı tamamen değiştirilmiş. Fehlbaum’un Frank Gehry ile tanışmasının ardından da kampüsün farklı mimari stilleri yansıtan, mimarlık dünyasına öncülük eden mimarların eserleri için bir sergi alanı olması düşünülmüş. Bugün, VitraHaus nasıl markanın tasarımlarını sergiliyorsa; kampüs de modern mimarinin başarılı örneklerini sergilemeyi hedefliyor. Vitra Kampüsü ileri teknolojik stilden, minimalizm ve dekonstrüktivizme farklı stillerde ve farklı materyallerde mimarlık harikası birçok yapının sergilendiği bir alan.

Yalnıza bir firmanın kampüsü olmaktan çok uzak olan Vitra Kampüsü, birkaç kilometrekare alanda 35 yıl içerisindeki Zaha Hadid, Tadao Ando, Frank Gebry, Herzog & de Meuron, SANAA, Alvaro Siza ve Kean Prouvé gibi isimlerin tasarımlarını birleştiren bir kampüs. Aslında burası için mimari deneylerin sergilendiği bir mekan da denebilir. Bunun nedeni Zaha Hadid’in inşa edilmiş ilk projesinin (Vitra İtfaiye İstasyonu) ve Tadao Ando’nun Japonya dışındaki ilk tasarımının (kampüs içindeki Konferans Pavyonu) burada yer alması. Kampüs İsviçre, Fransa, Almanya’nın birleştiği noktadaki arazisinde Avrupa’dan, Amerika’dan ve Japonya’dan mimarları bir araya getiriyor. Her bir adımı farklı bir tasarım süreci olan kampüsün yapıları kronolojik olarak şu şekilde;

Kampüs Yapıları

1. Fabrika Binaları / Nicholas Grimshaw, 1981 ve 1983

Vitra Kampüsü’nde 81 yılındaki yangınlan alandaki neredeyse bütün fabrikalar yok olmuştu. Marka, İngiliz mimar Nicholas Grimshaw ile yeni bir tesis inşası için anlaştı. Bu fabrikaların ilkinde Grimshaw, Vitra’nın teknik ustalığına ve fabrikanın fonksiyonunu yansıtan bir karakter seçmiş. Prefabrik elemanlarla tasarlanan fabrika, yangından 6 ay sonra tamamlanabilmiş. Yatay çizgili, koruge alüminyum cephe elemanlarıyla kaplanmış olan fabrika binası, temiz endüstriyel görünümünün altında üretim mekanlarını ve iki sergi salonunu barındırıyor. Prekast beton çerçeveyle kurgulanan fabrika, bağımsız inşa eidlmiş 2 servis kulesiyle tamamlanmış -bu şekilde hızlı bir yapım süreci elde ediliyor. Grimshaw’un ilk fabrikasına benzeyen 2. fabrikası binası da 1983 yılında tamamlanmış.

2. Balancing Tools / Claes Oldenburg & Coosje van Bruggen, 1984

Balancing Tools (Dengedeki Araçlar), Willi Fehlbaum’a -Vitra’nın kurucusunun- 70. doğum gününde çocukları tarafından yaptırılan heykel. Ana yol ve kampüs içindeki yol arasına konumlandırılan heykel, bir mobilya yapımcısının kullandığı araç gereçleri çok büyük ve farklı ölçeklerde yansıtılmış hali aslında.

3. Vitra Tasarım Müzesi / Frank Gehry, 1989

Vitra kurulduğu seneden bu yana sürekli büyüyen geniş bir koleksiyona sahip. Vitra Tasarım Müzesi de bu koleksiyonu halka açmayı hedefliyor. Yapı ilk olarak depolama ve sergileme alanı olarak tasarlanmış. Frank Gehry’nin Avrupa’daki ilk yapısı olan dekonstrüktivizm harikası müzenin programı genişletilerek yapı tasarım ve mimariyi araştırımayı ve  popülerleştirmeyi hedefleyen bir merkez haline getirilmiş. Dünyadaki tasarım müzelerinin öncü örneklerinden biri olan yapı hakkındaki detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

4. Fabrika Binası /  Frank Gehry, 1989

Kampüsteki bu geniş fabrika binası, Gehry’nin tasarımı olan Vitra Tasarım Müzesi’nin arkasında bulunuyor. Fabrikanın kendi doğrusallığını Gehry imzası formlarla kombinleyen yapı, özellikle köşe ve giriş noktalarında heykeli formlarla süslenmiş. Bu fabrikanın ve tabiki müzenin mimari karakteri aslında Gehry’nin bundan sonraki işlerinin sinyallerini veren cinsten. Grimshaw’un tasarımı olan fabrikanın yanında bulunan yapı, rampalarla müzeye bağlanıyor. Gehry’nin tasarımı fabrika, üretim tesislerini, bir sergi mekanını, test merkezini, bir kantin ve ofisleri barındırıyor. İlk katta Gehry, ziyaretçilerin üretim sürecini görebilmeleri için, fabrikaya bakan pencereler kullanmış.

5. Konferans Pavyonu / Tadao Ando, 1993

Kampüsteki Konferans Pavyonu (Conference Pavilion) Tadao Ando’nun Japonya dışındaki ilk projesiydi. Sade strüktür, bir dizi konferans kütlesini çevreliyor. Pavyon, hacminin bir kısmını yerin altında kurgulaması ve sahip olduğu bir hayli düzenli mekansal artikülasyon ile karakterize edilmiş. İki katlı yapının bir katı aşağıda ve aynı zamanda burada bir yeraltı avlusu bulunuyor. Yapının dikkat çeken yanlarından biri ziyaretçileri pavyona yönlendiren patika. Yalnızca tek kişini geçebileceği genişliklteki bu patika, Ando tarafından Japon manastırlarındaki meditasyon yollarından esinlenilerek tasarlanmış. Yapı, sakinlik ve meditasyon efektini vermeyi hedefliyor.

6. Vitra İtfaiye İstasyonu / Zaha Hadid, 1993

Zaha Hadid’in ilk yapısı olan itfaiye istasyonu, kampüsteki yangından sonra tedbir amaçlı tasarlanmış. Yapı tamamlandıktan birkaç yıl sonra Vitra, istasyonun yalnızca yangının ilk safhalarında yeterli olabileceğini düşündüğü için, yapıyı çeşitli etinlikler ve sergiler için kullanıyor. Heykeli görünüme sahip beton yapı, etrafındaki üretim tesisi akslarını esas alan bir tasarım geometrisine sahip. Renksizliği ve açılı kompozisyonuyla ziyaretçilere özgün bir mekan deneyimi sunan yapı hakkında detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

7. Fabrika Binası / Álvaro Siza, 1994

Geniş ve sade tuğla bina, Siza tarafından 19. yüzyılın anonim fabrika binalarının anımsatıcısı olarak tasarlanmış. Kampüsteki diğer yapılara göre son derece kendi halinde olan fabrikanın en göz alıcı kısmı yapının kıvrımlı çatı köprüsü -binayı yanındakine bağlıyor. Köprü oldukça yüksek. Böylece Zaha Hadid’in tasarımının görünmesini engellemiyor. Aynı zamanda köprü yağmurlu havalarda otomatik inen yapısıyla da Grimshaw’ın fabriklarına giden yolun kuru olmasını sağlıyor. Yapının tuğla cephesiyle Siza, 1981’deki yangından yanan fabrikalardan birine referans vermeyi hedeflemiş.

8. Dome / Richard Buckminster Fuller, 2000

2. Dünya Savaşı’ndaki deneyimlerinden etkilenen Fuller, yaralı sığınmacılar ve askeri birliklerin barınabilmesi için jeodezik kubbeler tasarladı. Mimarın bu tasarımı, alüminyum tüplerin birbirine takılmasıyla oluşturulmuş -böylece oldukça kolay kurulabilir ve demonte edilebilir (Bu yönetimin patenti, 1954 yılında Fuller tarafından alınmış). 1975 yılında tasarlanan kubbe, 2000 yılında Rolf Fehlbaum’un satın almasıyla birlikte kampüse getirilmiş. Bugün bu konstrüksiyon, yine sergi ve etkinlikler için kullanılıyor.

9. Petrol İstasyonu / Jean Prouvé, 2003

1953 yılında Jean Prouvé ve kardeşi Henry tarafından tasarlanan petrol istasyonu, seri üretim olarak ilk petrol istasyonlarındandı. Modüler olarak tasarlanan istasyonlardan yalnızca 3 tane kalmış ve biri 2003 yılında Vitra Kampüsü’ne getirilmiş. Yapı, açılı alüminyum parçalardan ve delikli (perfore) kaplamalardan oluşuyor. Yapıda taşıyıcı ve duvar farklı renkler kullanılarak birbirinden net bir şekilde ayrıştırılmış. Prouvé tarafından tasarlanan yapıların birçoğu prefabrik elemanlardan üretilmiş ve kendi masa tasarımlarıyla tıpatıp aynı stüktürel ve formal özelliklere sahip. Prouvé’nin tüm tasarımları, mimarın tasarım sürecinde sahip olduğu tektonik prensiplerini tutarlı ve düzenli bir şekilde yansıtıyor.

10. Otobüs Durağı / Jasper Morrison, 2006

Cilalı çelik ve camdan oluşan durakta ziyaretçiler Charles ve Ray Eames tasarımı tel sandalyelerde otururken kampüsü ve kampüs yanındaki köyü (Ötlingen) izleyebiliyor. Kampüs girişinin iki yanındaki zarif ve sade otobüs durakları, 2006 yılında kampis için Jasper Morrison tarafından tasarlanmış.

11. VitraHaus / Herzog & de Meuron, 2010

VitraHaus, Pritzker ödüllü Herzog & de Meuron ekibi tarafından Vitra Kampüsü’ne giriş binası olarak tasarlandı. Burada kampüse gelen ziyaretçilerin vakit geçirebileceği kafe ve Vitra markasının tasarımlarını görebilecekleri sergi mekanları bulunuyor. Baselli ekibin tasarımı ekibe göre “Vitra Kampüsü’nün dolaylarındaki, hatta tüm dünya genelindeki, evlerin mimari bir yorumu” aslında. Birbirine üstüne oturup 5 kattan oluşan ve bazı kotlarda yaklaşık 15 metreye kadar çıkan konsol yaratan yapısıyla VitraHaus, markanın geniş koleksiyonunu halka açıyor -marka için bir tür amiral mağaza. Aynı zamanda kampüsteki iki binayı –Vitra Tasarım Müzesi (Vitra Design Museum) ve Konferans Pavyonu (Conference Pavillion) – birbirine bağlama fonksiyonu olan yapı, alanın kuzeyinde peyzajıyla da kampüsü dıştaki peyzaja bağlıyor. Yapı ile ilgili detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

12. Airstream Kiosk / 2011

Orijinal Airstream treyleri, 1968 yılında bir grup kamyoncu tarafından Nevada’da keşfedilmiş. Hamburg’a gönderilen treyler, restorasyonundan sonra, 2011 yılından itibaren Vitra’nın olmuş. Airstream Kiosk, yazın açık bir restoran. Böylece kampüsün yiyecek tesislerini genişletiyor.

13. Fabrika Binası / SANAA, 2012

Japon mimarlık ekibi SANAA tarafından tasarlanan üretim tesisi, 2010 yılından beri kampüsün bir parçası aslında. Yapının cephesinin 2012 yılında tamamlanmasıyla fabrika tamamen kampüste yerini almış oldu. Yapı, yuvarlak bir şekle sahip; fakat dairesel değil. SANAA’nın tasarımı fabrika, ayrı iki dairesel beton kabuğun birleştirilmesiyle oluşturulmuş; ortaya oval bir form çıkmış. Ekibin tasarımı, şekli sayesinde hem geniş bir üretim tesisi tanımlıyor hem de lojistik süreçlerin optimizasyonunu. Bunun sebebi, içerisinde kamyonların hareket edebileceği geniş hacimlerin barınabiliyor oluşu. Bu fabrika, SANAA’nın ilk ticari yapısı. Minimalist formuyla beton fabrika, dıştan bakıldığında, yükseltilmiş ve dalgalı yüzeye sahip akrilik cam cepheyle kurgulanmış. Cephedeki 1.8 metre genişliğinde akrilik paneller, 11 metre uzunluğunda. Bu panellerin iç katmanı beyaz ve opak, dış katmanı ise şeffaf. Aslında düz olarak elde edilen paneller ısıtılarak dalgılı yüzey haline getiriliyor. Ekip, görünürde tekrardan kaçınmak için de panelleri cepheye belirli bir düzene göre yerleştirmiş.

14. Diogene / Renzo Piano, 2013

Diogene ile Renzo Piano ve ekibi RPBW (Renzo Piano Building Workshop), 6 metrekare içerisinde geçici bir yaşam için temel bütün fonksiyonları içinde barındırabilen bir yaşam ünitesi tasarlamış oldu. İlkel kabinin modern yorumu olan Diogene, Weil am Rhein’daki kampüsün en küçük yapısı. Renzo Piano’nun mütevazı yaşam modülü hakkında detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

15. Álvaro-Siza-Promenade / Álvaro-Siza, 2014

500 metre uzunluğundaki promenad, kenarlarında gürgen çalılarıyla süslenmiş bir yürüyüş yolu. Siza tasarımı fabrikanın batısından VitraHaus’u Zaha Hadid’in Vitra İtfaiye İstasyonu’na bağlayan yol, üstünde farklı duraklarla tasarlanmış. Promenadı tanımlayan bu duraklar Siza’ya göre kampüsteki doğaya ve mimariye bakma noktaları.

16. Vitra Kaydırak Kulesi / Carsten Höller, 2014

30.7 metre yüksekliğindeki Vitra Kaydırak Kulesi (Vitra Slide Tower) Alman sanatçı Carsten Höller tarafından tasarlanmış. Kule, kampüsün görülebileceği bir seyir terası, bir kaydırak ve bir entalasyonu oluşturuyor kampüste. Vitra Kaydırak Kulesi, en tepede birleşen 3 diyagonal kolondan ve birleşim noktasındaki 6 metrelik çapa sahip halkadan oluşuyor. Konstrüksiyona kolonlara iliştirilmiş iki kollu merdivenle ulaşılıyor. Kampüse farklı açılardan seyre imkan veren 17 metre yukarıdaki teras noktasına bu merdivenlerle ulaşılıyor. Bu platform aynı zamanda 38 metrelik tüp sarmal kaydırağın başlangıç noktası.

17. Vitra Schaudepot / Herzog & de Meuron, 2016

Vitra Schaudepot, cephesi elle kırılmış tuğlalardan oluşan monolitik bir hacim. Tamamen penceresiz cephe beşik çatıyla kurgulanan yapının cephesi, yapım sırasında elle kırılan tuğlalarla oluşturulmuş ve böylece cephede dinamik bir etki yakalanmış. Basit ve asil karakteriyle depo, içinde sergilenen objelerin kültürel değerini yansıtıyor. Deponun zemin katındaki ana salonu geçici ve kalıcı sergiler için bir mekan oluştururken önündeki geniş plaza alanıyla kampüsün içindeki eserlerle bağlantı kurmayı hedefliyor. Yeni Schaudepot, Zaha Hadid tasarımı istasyonla sadeliği sayesinde görsel bir zıtlık yaratırken Siza tasarımı tuğla fabrikayla uyumlu bir karakter sergiliyor.

18. Blockhaus / Thomas Schütte, 2018

Alman sanatçı Thomas Schütte tasarımı Blockhaus, kampüsteki çeşme için bir tür barınak. Hegzagonal bir plan şemasına sahip olan strüktür, yaşlandıkça gri tonlarına dönen Nordik çam ahşabından yapılmış. Strüktürün titanyum çinko çatı elemanları, kullanılan ahşapla kontrast bir etki yaratıyor. Blockhaus, 2016 yılında sanatçının 1:10 modelini gören Rolf Fehlbaum’un sanatçıdan tasarımı kampüs için birebir ölçekle gerçekleştirmesini istemesi üzerine ortaya çıkmış. Blockhaus, kampüsteki promenad, araç gereç heykeli ve kaydıraklı entalasyon gibi ziyaretçilerin kampüste keyifli gezintilerini destekleyen bir tasarım olmuş.

19. Ring and Ruisseau / Ronan & Erwan Bouroullec, 2018

Vitra Kampüsü’ne son ekleme olan enstalasyon, ziyaretçilerin burada geçirdiği süreyi arttıracak bir katkı olarak düşünülmüş. Enstelasyon, Ring (Halka) adındaki zemin üzerinde yüzen galvanize çelik platform ve Ruisseau adındaki dar mermer su kanalından oluşuyor. Enstalasyon bir kiraz ağacını sarmalayarak peyzajın içinde bir kentsel mobilya kurguluyor.